1 Haziran 2008 Pazar

İpek Boyama



İPEK BOYAMA



İpek, doğadan gelen güzel bir hediyedir. İpek boyama ise kısaca kumaş üzerine sulu boya yapma sanatıdır. Zor ve zahmetli olmasının yanı sıra eser ortaya çıktıktan sonra müthiş bir gurur ve övünç kaynağıdır da…
İpek boyama bir tür kasnak çalışmasıdır. Ancak kasnak dışında elyaf üzerinde aynı rahatlıkla çalışılmaktadır. Elyafta çalışmanın avantajı ölçü sınırlaması olmayışı, dikilmiş bir kıyafeti çalışma kolaylığı getirebilmesidir.
İpek boyama tekniği, ipek dışında her türlü kumaşta kullanılabilir. İnce kandıra, ödemiş ipeği, polyester alpaka, şile bezi, ince kumaşlar vb. kumaşlarla ev tekstilinde rahatça yerini alabilir.
İpek boyama yapılırken önemli olan detaylar vardır: Kontürleri düzgün ve aralıksız çekmek, boyanacak olan kısmı fırça veya pamuk yardımı ile su yada alkolle ıslatarak boyanın daha rahat dağılmasını, renklerin daha pastel tonda olmasını sağlamak, renklendirilecek yeri ortasından boyamaya başlamak, fırça ile nokta halinde verilen boya kendiliğinden yayılacağından ne kadar yayılacağını görüp tonlamaya geçmek.
Bütün bu detaylara dikkat edildiğinde el maharetinin ortaya koyduğu en güzel sanat eserleri çıkacaktır ortaya
Kasnağa gerilen kumaşı kalın bir fırça yardımıyla ıslatırız. Deseni oluşturan ana renkleri verip birbirleri ile kaynaşmasını sağladıktan sonra kurumaya bırakırız. Kuruduktan sonra deseni oluşturan hatları çok ince fırça ile şekillendirebiliriz. Bu şekillendirmeyi koyu renk ipek boyası veya metilik boyalarla yapabiliriz.



Keçe uçlu kalem ile boyama
Keçe uçlu boş kalem alıyoruz ya da kullanılmış bir keçeli kalemin keçesini alkolle batırıp iyice eminceye kadar bekliyoruz. Elimizdeki boyalarla bir set kalem elde edersek kontursuz, ipek boyayabiliriz.



Akuarel
Hiçbir sınırlama kullanmadan ipeği boyamaktır. Aynı kağıt üzerinde sulu boya yapar gibi çalışırız ama ipeğin boyayı hemen yaydığını göz önüne alırsak bu daha ustalık isteyen bir çalışma şeklidir. İpeğin ıslaklığını azaltarak veya çoğaltarak boyayı istediğimiz yöne iteriz. Alkol bu çalışmada çok kullanılan bir malzemedir. Boyanmış yerlerde açık renk elde etmek için veya boyayı yaymak için kullanılır. Yukarıdaki resimde bulutlar ve bulutlardan sızan güneş ışınları alkol yardımıyla elde edilmiştir. Bütün boyama bittikten ve ipek tamamen kuruduktan sonra, biraz dore yaldız gutta kullanarak güneşin altın gibi yansımasını yaratabiliriz. Bu metotta da açıktan koyuya giderek boyamayı sürdürürüz.



Antifüzan tekniği
Birkaç saat evvelden, gutta ve benzini karıştırarak elde ettiğimiz karışımı bir sünger veya pamuk yardımıyla çerçeveye gerilmiş olan ipeğe süreriz. Tamamen kurumaya bırakırız. Daha sonra ipeği aynen bir kağıtmış gibi kullanarak, deseni sulu boya bir resim boyar gibi boyayabiliriz. Eğer desenin arkasında bir miktar renk olmasını isterseniz antifüzanı sürmeden evvel ipeği çok açık bir tonda boyayıp kurutabilirsiniz.
Mum (Faux batik)
Boyanmasını istemediğimiz yerlere kalın sert fırçalar kullanarak erimiş mum süreriz. İstediğimiz renkte boyayı sürdükten sonra kuruması için bekleriz. Tekrar mumlarız ve aynı şekilde desen tamamen meydana çıkana kadar buna devam ederiz. Mesela, sarı bir boyanın üstüne sürülen kırmızı neticede turuncu renk meydana çıkarır. Boyamaya en açık renkten başlamak lazımdır.
Püskürtme
Bir stensil kullanarak veya mumlanmış bir desenin etrafına yapılabilir. Püskürtme için kullanacağımız şişeye boyayı doldurduktan sonra bunu stensili yerinden oynatmamaya çalışarak etrafına sıkalım. Bazı değişik renkler kullanarak da üst üste püskürtülen boyalar enteresan efektler yaratabilir. Kalın kumaşların boyayı daha fazla emdiğini unutmamamız lazımdır.
Gutta tekniği
Likit boya kuru ipeğe değer değmez yayılır. Boyayı eğer bir sınır içinde tutmak istiyorsak gutta denilen renksiz veya renklendirilmiş likit bir madde ile deseni çerçeveleriz. Ekseri hazır olarak satılan gutta, kalınlaşırsa benzinle biraz inceletilebilir. Çok ufak bir miktar “enere typographique”le karıştırılarak değişik renk ve tonlarda gutta elde edilebilir. Plastik şişelerin ucuna metal uçlar takarak şişeye doldurduğumuz guttayı deseni sınırlamak için kullanırız. Bunun için şişe kalem gibi tutulup eğilerek sıkılır. Metal uçların değişik kalınlıkları olduğundan istenen kalınlıkta çizgiler çizmek mümkün olur. Deseni tamamen kapayacak şekilde çizgilerimizi çizmeliyiz, aksi halde bir tek ipliğin açık kalması bile boya kaçmasına sebep olarak çalışmamızı bozabilir.
Desenle gutların kaynaşmasını istiyorsak, aynı renk gutta kullanmalıyız, eğer desenin dekor içinde öne çıkmasını istiyorsak daha koyu bir guttayı, gümüş rengi veya dore bir guttayı tercih etmeliyiz.
Alkol tekniği
Gayet basit bir çalışma olan bu teknik de tuzlama gibi hoş desenler meydana getirir. Bu teknikte kullandığımız zemin boyanmış ve kurumu olmalıdır. Fırçamızı daha evvelden hazırlanmış alkol ve su karışımına batırıp bunu, boyası kurumuş alanlara küçük fırça darbeleriyle veya genişçe bir sünger yardımıyla değdiririz. Alkol boyayı iterek ortaları açık renk olarak kalın lekeler oluşturur. İstenirse alkolü suya bir iki damla renk karıştırarak da bu tekniği kullanabiliriz.
Tuzlama tekniği
Tuzlama tekniği ile efektler, boyanmış ve henüz nemli olan bir zemine kaim tuz serpilerek elde edilir. Bu teknikte deseni istediğiniz şekilde geliştirmek biraz zordur. Her tuz zerresi kendi keyfine göre boyayı emerek umulmadık hoş desenler meydana getirir. Çok kolay bir çalışma tekniği olmasına rağmen fevkalade güzel sonuçlar elde edilir. İster bir arka planı, isterseniz guttayla sınırladığız bir desenin içini tuzlayabilirsiniz.
Mavi, kırmızı ve sarı gibi üç ana renkten ziyade bu renkleri n karışımı olan, yeşil, turuncu, mor veya kahverenginin değişik tonları ile daha belirgin ve güzel desenler elde edilebilir.Yukarda gördüğünüz gibi birbirine değen renklerin sınırlarına tuz serpilerek geçişlerde hoş bir görünüş kazandırır.
Katlama batik
Bağlama batik tazına benzer. Bu batik türünde kumaş katlanıp birkaç yerinden boyaya batırılır. 12 ayrı çeşit katlama şekli vardır.
Ters Batik
Koyu renk kumaşlarda, boyası çıkan kuma şiar da, bağlama teknikleri ile bağlanarak renklerinin açılması tekniğidir. Kumaş çeşitlerine göre ipliklerle bağlandıktan sonra kloraklı suya yada piyasada satılan renk açıcı ilaçlara bastırılarak renginin açılması sağlanır. Açıcı suya bastırılan kumaşta bağlanmayan yerlerin rengi açılacağından, istenilen açıklığa kavuşana kadar ilaçlı suda bekletiriz. Daha sonra kumaşımız bol su altında iyice durulayıp, bağlamış olduğumuz ipleri keseriz ve durulama işlemini tekrarlarız. Ters batikte fiske işlemini yapmaya gerek yoktur. Bu batik tarzı, her cins kumaşa uygulanmaz. İlaca dayanıklı olmayan özellikle ipekli kumaşlar kullanılmaz.
Teğelli batik
Kumaş cinslerine göre kullanılacak olan ipliklerle değişik teğel çeşitleri ile teğellenir. İplerin iki ucu çekilerek büzülür. Daha sonra, diğer batik çeşitlerindeki gibi hazırladığımız boyanın içine batırılır ve 10-15 dakika bekletilir. Bu işlemden sonra kumaşı soğutup soğuk suda durulayınız. Teğellediğimiz ipleri söktükten sonra sirkeli suda durulayıp fiskesini yaparız.Tuzlama batik: Apresi alınmış kumaş ıslatılır, kasnağa gerilir veya düzgün bir zemin üzerine yayılır. Öncelikle kumaş nemlendirilir; daha sonra kalın bir fırça yada pamuk yardımıyla ipek boyaları ile renklendirilir. Kumaşta değişik efektler yaratmak için fotoğrafçıların film banyosunda kullandıkları hipo sülfit tuzu kumaşın üzerine serpiştirilir. Şayet hiposülfit tuzu yok ise kristal tuz da kullanılabilir. Genellikle piyasada tuzlama batik için hazırlanmış olarak bunları temin edebiliriz. Kumaşımız kurumadan hiposulfit üzerine serpiştirilir ve istenilen yöne doğru tuzlar akıtılır, tuz aktığı yerde boyanın rengini açacağından kumaşa orijinal renkler verir. Daha sonra kumaşın kuruması beklenir ve tuzlar temizlenir. Kumaş tersinden ütülenir. Bu işlemden sonra kumaş sertleşeceği için tekrar yıkanıp ütülenmesi gerekir.
Tijantik (Mumlu) bank
Kullanılacak malzemeler: Eritme kabı, kasnak, raptiye, fırça, balmumu, parafm, kumaş boyaları, boya kaplan ve kumaşımız. Mumlu batikte ölçü şöyle olmalıdır. Toz boya kullanılıyorsa 12 çay kaşığı toz boya, yarım litre su. Fiksasyon için, bir litre suya iki çorba kaşığı beyaz sirke konur. Mum için 100 gr. Balmumu, 100 gr. Parafin (kırma işlemi yapılacaksa) 1/3 balmumu, 2/3 parafin olmalıdır. Parafin arttıkça kırılma işlemi fazlalaşır.)Tijantik batik uygulaması: Mumlu batik pamuklu ve ipekli kumaş cinslerine uygulanan batik türüdür. Tijantik batik yapılırken aşağıdaki sıra uygulanır.Konu seçilirKonuya göre renk ve desen seçimi yapılır.Seçilen desen kumaşa geçirilmeye hazırlanır.Kumaş ipek değilse sabunsuz sıcak suda yıkanır ve ütülenir.Desen kumaşa geçirilip boya tonları hazırlanır.,Desen çizilmiş olan kumaş, kasnağa gerilir fakat bu işlem sırasında kumaşın dokularına dikkat edilmelidir. Kumaş ne gevşek ne de çok gergin tutulmamalıdır.Emaye veya bakır bir kap içinde parçalanmış balmumu ve parafın karışımı ateş üzerinde eritilir,Batik özel bir boyama tekniğidir. Batı teknikleri ve boyaları ile bir çok renk uyumunu ve desenini bir emtea üzerinde gerçekleştirmek mümkündür.



YAPILIŞI

İpekli kumaşlarda boyama işlemi mutlaka kasnak kullanılarak yapılır. Kasnağa düzgün bir şekilde (en ve boy ipliklerine dikkat edilerek) gerilen kumaşın altına, yağlı kağıda koyu renk kalemle çizilmiş desen yerleştirilip iğnelenir. İpek boyası akıcı ve ışığı geçirme özelliğine sahip olduğu için boyanacak satıhların birbirinden ayrılması ve renklerin birbirlerine girmesini önlemek için kontur çekilmesi gerekir. Desen, değişik ipek kontur çeşitlerinden bir tanesi ile plastik bir tüp yardımıyla kumaşa geçirilir.
Daima nemli ipek üzerine boyamak gerekmektedir. İpek tüm boyama işlemi boyunca nemli olmalıdır. Kurumayı önlemek için boyama esnasında yanınızda daima su bulundurmalısınız. İşlemin başında, ipek ya kalın bir fırça ya da pamukla su vererek nemlendirilir. Açık renk boya esnasında gerektiği kadar nemlendirme tekrarlanır. Koyu renkler ise daha sonra açıklanacaktır. Kumaşın hiçbir kısmının kuru kalmamasına dikkat etmelisiniz.
Tuzlu batik: Kumaş ıslatılıp sıkılır fazla suyu alınarak elyafa serilir serbest boyanır üzerine çakıl tuzu serpilerek desen oluşumu takip edilerek kuruması beklenir. Kuruduktan sonra ütü ile sabitlenir sirkeli Vernelli suda yumuşatılır.
Bağlama batik: Bağlanır ıslatılıp sıkılır fazla suyu alınarak sıralı boyanır yavaş yavaş açılarak elyaf üzerinde kurutulur.
Kavanozlu batik: Kumaş ıslatılıp sıkılır dizilmiş olan kavanozların üzerine serilir. Paket lastiği ile bağlanarak boyanır ve çözülmeden kurutulur. Aklımıza gelen yeni şekillerle yeni teknikler üretebiliriz.

TÜRLERİ

İpek boyaları hakiki ve sentetik kumaşlarda kullanılmak üzere ikiye ayrılırlar. Hakiki ipekte kullanılan boyalar asitle, sentetik ipekte kullanılan boyalar ise ütüyle fiske edilir.
İpek kullanılan kontür çeşitleri:
Şeffaf kontür; (kumaşın arkasına çekilmeyebilir) şeffaf kontür ipek üzerinde kullanıldığında boyama işlemi bittikten ve fiskesi yapıldıktan sonra yıkamak suretiyle çıkarılır.Sarı yaldız kontürGümüş yaldız kontürBakır yaldız kontürBeyaz metalik kontürSarı permanent boyayı da kontür olarak kullabilirsiniz.Çiçek jelatini (benmari usulü ile çok az sulandırılarak) eritilip kullanılır.Kabaran boyaBalmumu ve parafini karıştırarak kullanabilirsiniz. L Ebru medyumunda kullanılan organant ipek kontür olarak kullanılabilir.Plastik tutkal

NEDİR?

Malezya dilinde nokta, noktalamak, resim çizmek anlamına gelir kumaş deri veya kağıt süslemede kullanılan bir usuldür. Bu usulle yapılan boyamaya BATİK denir. Doğu kaynaklı olan bu usul Avrupa’ya Hollandalılar tarafından getirilmiştir.
Önceleri sadece mumla çalışılan bu sanat daha sonra çeşitli teknikler geliştirilerek, çalışıldığı malzemenin adını almıştır. İlk çalışma şekli mumlu batik olup sonradan tuzlu batik, bağlama batik, ve guttalı batik gibi şekilleri olmuştur. Sıkça çalışılan guttalı batik olup ipek boyama diye de tanınır. İpek boyama normalde kasnakta çalışılan bir boyama şeklidir. Boyanın ana maddesi guttadır.
Gutta benzin, kavuçuk ve parafinden oluşan bir maddedir. Bu malzeme çizimde kullanılmaktadır. Bu malzeme ile çizilen desen çok sulu olan boyaya sınır olmaktadır.Guttalı batiğin deseni gutta ile çizilip içlerini değişik tekniklerde boyanabilir, ince pamuklu, sentetik ipek, has ipek kumaşlara çalışıldığı gibi aynı tekniği ıhlamur ve kavaktan yapılmış ahşaba da uygulanabilir.
Netten alıntı
Kaynak:ismek

Hiç yorum yok: